Aan de zuidrand van het Drentse esdorp Vries komt een woonwijk waarvoor wij het stedenbouwkundig ontwerp en het beeldkwaliteitsplan grotendeels samen met het dorp hebben gemaakt. Door in achtereenvolgende sessies telkens te schakelen tussen het hogere schaalniveau van het landschap en de lagere buurt-, straat- en perceelniveaus is een ontwerp met een hoge mate van ontspannenheid en landschappelijkheid ontstaan.

Gemeentelijke ambities en randvoorwaarden en het landschappelijke casco waren uiteraard een gegeven, maar daarbinnen was er veel speelruimte. Ons ontwerpteam had vooraf niets op papier gezet. Doordat we met zijn allen blanco het proces instapten en doordat we de vaart erin hebben gehouden, bleef de animo onder de deelnemers groot. Dat is terug te zien in de plankwaliteit.

Een stedenbouwkundig plan maken voor Vries is een speciale uitdaging. Dit dorp wordt namelijk geroemd om zijn fraaie, onder andere door Harry de Vroome ontworpen overgangen naar het omringende landschap. Ook Vries-Zuid gaat een nieuwe dorpsrand vormen. Het tijdens de heideontginningsperiode ontstane verkavelingspatroon van het gebied en de historische structuur van houtwallen, zandpaden en beplanting bieden een fantastisch casco voor planinpassing. In het ontwerp markeert een appelboomgaard de nieuwe dorpsrand, waardoor een heldere en transparante overgang naar het landschap ontstaat. Mocht de wijk ooit verder zuidwaarts groeien, dan behoudt de boomgaard waarde als centraal gelegen groen rustpunt.

Een belangrijke wens vanuit het dorp was dat de wijk een dorps karakter zou krijgen. Daar hebben we invulling aan gegeven door het plangebied in te delen in vijf deelgebieden met elk hun eigen intieme sfeer en stedenbouwkundige en beeldkwalitatieve uitgangspunten. Dit zijn dan tegelijk de toetsingscriteria voor de welstandscommissie.

Ook een belangrijk aandachtspunt was de waterhuishouding. Waterberging – opvangen, vasthouden en afvoeren – wordt binnen de grenzen van het plangebied opgelost. Een robuust groen en blauw netwerk maakt de wijk bestendig tegen hittestress, extreme neerslag en langdurige droogte. Daarnaast zijn allerlei maatregelen in het plan verwerkt om mensen te stimuleren tot duurzame mobiliteit – onder andere laadpalen en veilige fietsroutes – en tot bewegen en ontmoeten – onder andere speelplekken en wandelpaden.

Het beeldkwaliteitsplan is een mix van wat strengere sturing op de ene plek – dorpsrand, groen in het hart van de wijk – en vrijheid op de andere plek – met een stimulerende rol van de gemeente. Op basis van wensen en ideeën van dorpsbewoners hebben wij per woonsfeer een set van inspirerende voorbeelden voor architectuur, materialen en beplanting samengesteld.